Individuele ondersteuning kwetsbare gezinnen: gezinscoaching en gezinswerkingen

Wijland (gezinswerking de Ruimtevaart) doet dit binnen de erkenning als ambulant aanbod schoolgaande kinderen. en INLOOPteam de Mobil doen dit via hun erkenning als INLOOPteam ‘ambulant aanbod preventieve gezinsondersteuning’ (decreet gezinsondersteuning). Wigwam vzw doet dit via projectmatige erkenning als ‘brede gezinsondersteuning voor aanstaande en jonge gezinnen in armoede realiseert grondrechten met het oog op structurele kinderarmoedebestrijding’ (het vroegere PREGO) en Buurtwerk ’t Lampeke doet dit zowel via die projectmatige erkenning als vanuit de buurtwerking (inclusief kinderwerking). De Koala-werking van Kessel-Lo en Sint-Maartensdal doen dit vanuit de KOALA-erkenning (kind- en ouderactiviteiten voor lokale armoedebestrijding). Caritas International bereikt kwetsbare gezinnen met een vluchtverleden in opdracht van OCMW Leuven.

Binnen al deze activiteiten is er expliciete aandacht voor gezinsondersteuning en de ondersteuning van de ouder-kind interactie. Ook wordt er gewerkt aan brede participatie van het gezin en het kind in de maatschappij, met expliciete aandacht voor het aansluiten op onderwijs, cultuur- en vrijetijdsaanbod.

Onthaal

Reeds binnen het onthaal van deze laagdrempelige werkingen wordt ingezet op het opbouwen van een vertrouwensband met deze gezinnen. In gesprek worden allerlei opvoedings- en gezinsgerelateerde vragen over verschillende levensdomeinen gaandeweg samen met de gezinnen expliciet gemaakt en opgenomen. Omwille van de verwevenheid van armoedesituaties komen deze basiswerkingen in aanraking met vragen die kwetsbare gezinnen hebben over verschillende levensdomeinen: materiële hulp (bijvoorbeeld aanvraag Kirikou), onderwijs, kinderopvang, administratie (Groeipakket, schooltoelage, etc.), relatie, verblijf, huisvesting, opvoeding en ontwikkeling, … In vele gevallen gaat het ook om vragen om wegwijs te worden gemaakt of de hulp te krijgen van een brugfiguur die meegaat naar school, kinderopvang, OCMW, … Sommige vragen kunnen onmiddellijk besproken worden, andere worden na afspraak (in de werking of aan huis) opgenomen.

INLOOPteam De Mobil, Wigwam vzw en Wijland registreerden het bereik via onthaal.

• Wijland bereikte in 2022 74 gezinnen via 1.4481 onthaalcontacten. Zowel in gezinnen als in aantal contacten is dit een stijging t.o.v. 2021 (54 gezinnen, 971 onthaalcontacten).

• In 2022 werden door de Mobil 101 gezinnen bereikt via 2050 onthaalcontacten (in 2021 103 gezinnen, 1266 onthaalcontacten).

• In 2022 werden door Wigwam vzw 98 unieke gezinnen bereikt via 1373 onthaalcontacten (2021 80 gezinnen, 1373 onthaalcontacten).

Groepsgerichte activiteiten voor kwetsbare gezinnen

Het groepsgerichte aanbod bestaat enerzijds uit vaste groepsmomenten (vb. oudergroepen, themagroepen, weggeefwinkel, naaiatelier,..), anderzijds uit laagdrempelige gezinsactiviteiten die versterkend werken op vlak van talenten, relaties, goede herinneringen, succeservaringen, kennismaking met de sociale kaart in Leuven, kleuterparticipatie, gezondheid, opleiding/werk, toeleiding naar divers aanbod,...

Alle werkingen samen bereikten 372 gezinnen met hun groepsgerichte activiteiten:

Individuele ondersteuning

De basiswerkingen worden regelmatig geconfronteerd met erg complexe situaties waarin ernstige met elkaar verweven problemen aan de orde zijn. In deze situaties is een veel intensievere ondersteuning vereist. Deze vindt plaats in de werking of aan huis. Er werden contacten gelegd met OCMW, CAW, CLB, school, integrale jeugdhulp, vrije tijdspartners, huiswerkbegeleiding, administratieve en huishoudelijke ondersteuning. Ook werd er regelmatig overleg georganiseerd met alle betrokkenen bij een gezin, inzake afstemming van de zorg. In totaal werden 262 gezinnen bereikt. In 2021 ging het over 265 bereikte gezinnen.

Werf gezinscoach

De werf gezinscoach is ontstaan vanuit het Leuvense transitietraject kinderarmoede, en werd in de loop van 2021 stadsbreed uitgerold. Het doel van de werf gezinscoach is het stadsbreed uitrollen van laagdrempelige, langdurige en integrale ondersteuningstrajecten voor kwetsbare gezinnen in de strijd tegen (kinder)armoede. Doelgroep zijn Leuvense gezinnen met kinderen tot 13 jaar, die een langdurige kwetsbaarheid ervaren in meerdere levensdomeinen, en vrijwillig kiezen voor dit ondersteuningsaanbod. Om zoveel mogelijk gezinnen recht te geven op deze geïntegreerde gezinsondersteuning en hen tijdig te detecteren, gebeurt de aanmelding van deze gezinnen via het netwerk van Huis van het Kind Leuven dat fungeert als knooppunt tussen diverse sectoren (o.a. kinderopvang, onderwijs, gezondheidszorg, vrije tijd), netwerken (o.a. Eerstelijnszone, GBO,..) en organisaties (cf. infra).

De gezinscoach ziet het gezin op regelmatige tijdstippen, volgt van dichtbij op hoe het opgroeien van de kinderen verloopt en bekijkt samen met de ouder(s) welke ondersteuning nodig is in welk(e) levensdomein(en). De gezinscoach beschikt over een sterk competentieprofiel: een presente, krachtgerichte, respectvolle basishouding; sterke interpersoonlijke vaardigheden; een goede kennis van beroepsgeheim; inzicht in de leefwereld van kwetsbare gezinnen; een doorgedreven kennis van de sociale kaart; een proactieve ondersteuningshouding en efficiënte zoekvaardigheden.

Zowel vrijwilligers als professionelen kunnen de rol van gezinscoach evenwaardig opnemen. Vanaf 2023 zetten we in op de rekrutering van vrijwillige gezinscoaches.

Een bepalende succesfactor is de mate waarin gezinscoaches ondersteund worden. Alle gezinscoach-organisaties interne ondersteuning, aangevuld met externe ondersteuning vanuit Huis van het Kind Leuven:

• Startende gezinscoaches worden ondergedompeld in de methodiek via een startvorming en nemen deel aan het lerend netwerk gezinscoaches waar ze expertise kunnen delen maar ook signalen kunnen bundelen en de ondersteuningstrajecten kunnen monitoren;

• Om proactieve rechtenverkenning te faciliteren wordt bij de start van elk traject een grondige rechtenverkenning gedaan in samenwerking met Geïntegreerd Breed Onthaal (GBO);

• Gezinscoaches dienen zich 4 maal per jaar te registreren via Mezuri, een tool om met een minimale administratie kwalitatief inzicht te vergaren in het gelopen traject, de gerealiseerde sociale grondrechten en prioriteiten.

• Structurele knelpunten en signalen maar ook goede praktijkvoorbeelden worden gebundeld voor de stuurgroep en het bestuur van Huis van het Kind Leuven. De signaalfunctie kan vanuit de stuurgroep van Huis van het Kind Leuven krachtig doorgegeven worden aan (boven)lokale overheden of partnerorganisaties met als doel om structurele drempels aan te kaarten en aan te pakken en via de gezinscoaches kwetsbare gezinnen een stem te geven.

In 2022 engageerden 9 verschillende organisaties zich als gezinscoach-organisatie (zie namen in grafiek hieronder). De samenwerking met Kind en Gezin en Kinderkuren werd in de loop van het jaar door personeelswissels on hold gezet. Stad Leuven wil erkenning geven aan het engagement dat gezinscoaches en hun organisaties opnemen. Er werd een toelage voorzien vanuit stad Leuven. In 2022 dienden 7 organisaties een aanvraag in.

De volgende netwerkpartners zetten in 2022 één of meerdere van de 18 gezinscoaches (vrijwilligers of betaalde krachten) in binnen de werf gezinscoaching ter ondersteuning van in totaal 50 gezinnen (in 2021 37). Er werden 6 trajecten afgerond. Voor 29 van deze gezinnen en voor 9 gezinscoaches werd een toelage bij Stad Leuven aangevraagd.

Realiseren van sociale grondrechten

Om in te zetten op proactieve rechtenverkenning en onderbescherming tegen te gaan verbindt de deskundige gezinsondersteuning de werf gezinscoach in een samenwerking met Geïntegreerd Breed Onthaal. De drempels, signalen en hiaten worden gebundeld en gesignaleerd bij de lokale overheid, verschillende sectoren en instanties.

Een 17-tal gezinnen werd opgenomen in de ‘Sociale Balans’, een online registratietool waarmee er aan impactmeting wordt gedaan. Voor alle gezinnen werd geregistreerd in Mezuri.

Verwijzing naar integrale jeugdhulp

INLOOPteam De Mobil deed in 2022 11 doorverwijzingen (in 2021 11) naar toegankelijke integrale jeugdhulp. Dit betreft het aantal unieke doorverwijzingen. Het aantal acties om tot deze doorverwijzingen te komen ligt echter veel hoger. Deze doorverwijzingen gebeurden steeds in de context van intensieve individuele ondersteuning van gezinnen.